Toepassingsgebied ROK

Inleiding

De Richtlijnen Ontwerp Kunstwerken (ROK) is een Kader binnen de Werkwijzer RWS. Het is een verzameling van generieke eisen waaraan het ontwerp en de uitvoering van een nieuw te bouwen kunstwerk moet voldoen. De ROK geldt ook voor nieuwe onderdelen van bestaande kunstwerken, wanneer deze onderdelen worden vervangen, of voor verbredingen wanneer kunstwerken worden uitgebreid.

Het ontwerpen van kunstwerken is een creatief proces dat in alle vrijheid plaats moet vinden. Het product wat hierbij ontstaat, moet echter wel betrouwbaar, duurzaam en functioneel zijn. Om dit aan te tonen zijn eisen en randvoorwaarden nodig. Het overgrote deel van deze eisen is opgenomen in de Eurocodes met bijbehorende Nationale Bijlagen. In aanvulling hierop heeft RWS nog een aantal specifieke eisen, omdat de Eurocode eisen niet streng genoeg zijn, of omdat ze niet voorkomen in de Eurocodes en Nationale Bijlagen. Ook bieden de Eurocodes en Nationale Bijlagen soms keuzemogelijkheden die via deze ROK worden ingevuld.

De ROK beoogd alle richtlijnen te omvatten voor de kunstwerkcategorieën die in paragrafen 1.4 en 1.5 zijn gedefinieerd. Voor de ordening van de eisen is de structuur van de Eurocode gevolgd.

De Eurocodes met Nationale Bijlagen bevatten de eisen voor Constructieve Veiligheid en Duurzaamheid. Er zijn geen Eurocodedelen beschikbaar voor de kunstwerkcategorieën tunnels, natte kunstwerken, beweegbare bruggen, geluidsschermen en verkeerskundige draagconstructies. Hoewel veel van de constructie-onderdelen van deze kunstwerken berekend kunnen worden met de Eurocodes, zijn er specifieke grondslagen, belastingen en materiaaleisen nodig om betrouwbare kunstwerken te realiseren. Hierin is voorzien door in de ROK specifieke eisen op te nemen per categorie.

Voor het ontwerp van nieuw te bouwen kunstwerken zijn ook de Europese uitvoeringsnormen van belang. Deze zijn genoemd bij de aanvullingen op Eurocode 2 “Betonconstructies”, Eurocode 3 “Staalconstructies” en Eurocode 7 “Geotechnisch Ontwerp”.

In deze ROK zijn als aanvulling op de Eurocodes ook andere richtlijnen genoemd, zoals CUR-rapporten, CROW-richtlijnen, en dergelijke en eigen RWS-richtlijnen. De RWS-richtlijnen zijn in het laatste hoofdstuk genoemd. Deze richtlijnen moeten worden toegepast bij het ontwerpen van kunstwerken, maar gaan over andere zaken dan de constructieve veiligheid en de duurzaamheid van de hoofddraagconstructie. Omdat het voor het ontwerpproces nuttig is, bevat de ROK soms ook handreikingen en Best Practices.

In de ROK gaat het over het ontwerp van de kunstwerken, met eventuele mechanische uitrustingen, en niet over het ontwerp van de afmetingen die vanuit functionele eisen nodig zijn. Ook het ontwerp van installaties, die toegevoegd moeten worden vanwege de functionele eisen, zijn geen onderwerp van deze ROK.

Indien een ontwerp wordt overwogen dat voldoet aan afwijkende, maar gelijkwaardige eisen, moet hiervoor, voor de start van het ontwerp, toestemming worden verkregen van de beheercommissie van de ROK. De ROK is alleen digitaal als pdf-document verkrijgbaar. Via de inhoudsopgave kan worden doorgeklikt naar het gewenste hoofdstuk.

Doelstelling

Met de ROK wil Rijkswaterstaat, als deskundig opdrachtgever, eenduidige richtlijnen aangeven voor het ontwerpen van al zijn nieuw te bouwen kunstwerken.

Wijzigingenbeheer

De gebruikers van de ROK kunnen vragen of wijzigingsvoorstellen over de ROK insturen naar rok-info@rws.nl. Opgemerkt wordt dat dit e-mailadres niet is bedoeld voor algemene vragen over de Eurocodes en Nationale Bijlagen.
Wijzigingen van de ROK worden uitgebracht in de vorm van wijzigingsbladen of van een nieuwe versie. Deze wijzigingen worden door de beheercommissie van de ROK vastgesteld. In een nieuwe versie van de ROK zullen de gewijzigde of nieuwe teksten ten opzichte van de vorige versie als blauwe tekst worden weergegeven.

Definitie kunstwerkcategorieën

De Eurocodes onderscheiden drie categorieën:

• Gebouwen
• Bruggen
• Overige constructies

Veel typen kunstwerken van RWS worden niet genoemd in de Eurocodes. In de ROK zijn daarom de volgende 6 categorieën benoemd:

• Bruggen
• Tunnels
• Natte kunstwerken
• Beweegbare bruggen
• Geluidsschermen
• Verkeerskundige draagconstructies

De categorieën Gebouwen en Overige constructies worden niet beschouwd als ‘kunstwerken van RWS’ en komen daarom niet voor in de ROK.
De algemene definities van de categorieën zijn opgenomen in tabel 1-1. In de praktijk kunnen ook mengvormen van categorieën voorkomen. In dat geval moet het kunstwerk ten behoeve van het ontwerp gesplitst worden en zijn voor de verschillende kunstwerkdelen de corresponderende ROK-bepalingen van toepassing. Bijvoorbeeld in het geval dat een tunneldak door verkeer wordt belast, moeten voor het betreffende gedeelte de regels voor bruggen worden gehanteerd.
Tabel 1-1: Definities van ROK-categorieën

ROK categorie	Algemene definitie
Beweegbare brug	Civiel-bouwkundige constructie die onderdeel is van een weg bij een kruising met een waterweg, waarbij een deel van de constructie kan worden opengesteld voor passage van scheepvaart. De Beweegbare Brug is het deel van de overbrugging dat kan worden opengesteld voor passage van scheepvaart, inclusief de bijbehorende mechanische uitrusting. De rest van het object behoort tot een andere categorie (Brug of Nat Kunstwerk).
Brug	Civiel-bouwkundige constructie die onderdeel is van een weg bij kruising met een andere weg, spoorweg, waterweg of een terreinverdieping.
Geluidsscherm	Civiel-bouwkundige constructie die onderdeel is van een weg met als doel de omgeving af te schermen tegen negatieve effecten van het gebruik van de weg.
Nat kunstwerk	Civiel-bouwkundige constructie die onderdeel is van een vaarweg of waterweg met als doel regulering van de waterstanden, passage van schepen, hoogwaterbescherming, kruising van waterwegen of afvoer van water.
Tunnel	Civiel-bouwkundige constructie die onderdeel is van een weg bij kruising met een andere weg, spoorweg, waterweg of een terreinverdieping, waarbij grond en/of (grond)water moet worden gekeerd en/of een overdekt gedeelte van meer dan 80 m ontstaat voor de onderdoorgaande weg. N.B. deze definitie wijkt af van de definitie van tunnels in de Nederlandse Tunnelwet. Hierin is een tunnel pas een tunnel als de lengte langer is dan 250 meter. Met betrekking tot deze tunnels stelt de Tunnelwet enige bepalingen die mogelijk afwijken van de ROK.
Verkeerskundige draagconstructie	Civiel-bouwkundige constructie voor het dragen van verkeersinformatiepanelen en/of –beseining. RWS verstaat onder Verkeerskundige draagconstructie specifiek portalen (signalering, combi of DRIP), uithouders en ophangconstructies. Zie ook specificatie in WWRWS #5706

Kunstwerksoorten en –benamingen

Kunstwerken van RWS hebben diverse benamingen. Soms zijn er verschillende benamingen voor hetzelfde type kunstwerk. In tabel 1-2 is aangegeven in welke categorie de verschillende kunstwerken moeten worden ingedeeld.
Tabel 1-2: Indeling van kunstwerken in ROK categorieën

Voorkeursdefinitie:
Meervoudig ding, dat bestaat uit de elementen die lid zijn van de verzameling. Eventuele relaties tussen de leden van de verzameling zijn niet van belang. (bron: Regels voor informatiemodellering van de gebouwde omgeving – Deel 1: Conceptuele modellen)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
In documenten vastgelegde uitwerking van de oplossing van een systeem, als onderdeel van de systeemspecificatie. (bron: Leidraad voor Systems Engineering (SE) in de GWW sector)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Het realiseren van producten en diensten binnen het vastgestelde beleid. (bron: Functiegebouw Rijk)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
plaatsen, geheel of gedeeltelijk oprichten, vernieuwen, veranderen of vergroten; (bron: Omgevingswet)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Creatief proces, onderdeel van het specificeren, om tot de optimale uitwerking van de oplossing te komen. (bron: Leidraad voor Systems Engineering (SE) in de GWW sector)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Een gestructureerde verzameling activiteiten die zijn ontworpen om een bepaalde doelstelling te bereiken. Een proces gebruikt één of meer inputs en vormt die om tot gedefinieerde outputs. (bron: PRINCE2 - Glossary of Terms English - Dutch)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
output (3.7.5) van een organisatie (3.2.1) die geproduceerd kan worden zonder dat er een uitwisseling plaatsvindt tussen de organisatie en de klant (3.2.4) (bron: Kwaliteitsmanagementsystemen - Grondbeginselen en verklarende woordenlijst)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Geconcentreerde uitstroming van kwelwater, bijvoorbeeld door een opbarstkanaal of een gat in de afdekkende kleilaag of langs een object in de afdekkende laag. (bron: Regeling veiligheid primaire waterkeringen 2017)

Alternatieve definitie(s)

Engelse definitie:

Voorkeursdefinitie:
Rol van een concept in een compositierelatie, die aangeeft dat het concept een deel vormt van een geheel. (bron: Regels voor informatiemodellering van de gebouwde omgeving – Deel 1: Conceptuele modellen)

Alternatieve definitie(s)

Engelse definitie:

Engelse definitie:

Voorkeursdefinitie:
Gewogen en geordende waardering van een aantal mogelijke werkelijkheden op basis van een verzameling van criteria. (bron: AOA Begrippen- en Definitielijst)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Mate waarin de informatie logisch is geordend en relaties tussen elementen zijn gelegd. Zie ook Integriteit. (bron: Kader Areaalgegevens BIM)

Alternatieve definitie(s)

Engelse definitie:

Voorkeursdefinitie:
Aanduiding van een verzameling entiteiten met bepaalde gemeenschappelijke kenmerken, zoals vastgelegd in een classificatieschema. (bron: Kennisbank Nationaal Archief)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
de waarde waar een stakeholder voor staat: dat wat hij belangrijk vindt. (bron: RWS Intranet - LIOM 2.0 Uitleg over terminologie en gebruik)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Veiligheid van personen met betrekking tot het bezwijken van of het ontstaan van schade aan een constructie. (bron: Kader Integrale Veiligheid voor projecten)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Mate waarin het object beslag legt op schaarse hulpbronnen, zowel nu als in de toekomst (denk bv aan water, grondstoffen, energie, ruimte, etc.) (bron: Vraagspecificatie Eisen DenC (oud))

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Primaire dragende constructie van een kunstwerk dat optredende belasting opneemt. (bron: Conditiemeting - Definities en foto's van decompositie en gebreken, code: 147)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat; (bron: Wet openbaarheid van bestuur)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
partij die opdracht verleent voor het verrichten van werkzaamheden, waaronder het tot stand brengen en opleveren van een werk van stoffelijke aard (bron: Burgerlijk Wetboek Boek 7, Bijzondere overeenkomsten)

Alternatieve definitie(s)

Engelse definitie:

Engelse definitie:

Voorkeursdefinitie:
Afzonderlijk informatieobject uit een reeks die door opeenvolgende wijzigingen is ontstaan. (bron: Kennisbank Nationaal Archief)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
reeks talige tekens, zoals letters, symbolen of klanken, die in een communicatieve situatie als een geheel wordt ervaren. Een tekst kan dus zowel geschreven als ongeschreven zijn. (bron: Wikipedia, de vrije encyclopedie (NL))

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Geheel van verplaatsingen van voer/vaartuigen over een transportlink (bron: AOA Begrippen- en Definitielijst)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
<systeem> deel van een systeem dat voldoende betekenisvol is om afzonderlijk te benoemen. (bron: Definities Verkeersmanagement)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Gebaand gedeelte van het terrein ten behoeve van het verkeer te land, in lengte- en dwarsrichting begrensd door weggrenzen. (bron: Nomenclatuur van weg en verkeer)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Verkeersverbinding over water. (bron: Stelsel RWS Basisspecificaties)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Mechanische, elektrische of andersoortige voorziening waarmee een veiligheidsfunctie tijdelijk buiten bedrijf wordt genomen. (bron: LBS Definitielijst)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
geheel van aandrijfmechanismen, vastzetinrichting en overige mechanische onderdelen, zoals draaipunten, kabelschijven, geleidingen, loopbanen en dergelijke (bij de mechanische uitrusting is de hydraulische installatie inbegrepen) (bron: Stelsel RWS Basisspecificaties)

Alternatieve definitie(s)

Civiel-bouwkundige constructie

Voorkeursdefinitie:
Gebaand gedeelte (van het terrein) voor het verkeer over rails (trein, tram, sneltram, kraan) (bron: Conditiemeting - Definities en foto's van decompositie en gebreken, code: BL)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Verzamelterm voor burgers, maatschappelijke organisaties, private partijen en betrokken bestuursorganen, die wel belangen vertegenwoordigen, maar geen beslissingsbevoegdheid hebben. (bron: MIRT en m.e.r., verkenning en planuitwerking)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Voor het openbaar verkeer met schepen openstaand water. (bron: Beheer- en ontwikkelplan voor de rijkswateren 2016 - 2021)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Het volume water dat per seconde door een dwarsdoorsnede van bijvoorbeeld een rivier stroomt. (bron: Regeling veiligheid primaire waterkeringen 2017)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Stof die wordt gevormd door de chemische verbinding van twee waterstofatomen en een zuurstofatoom. Bij normale temperatuur en druk is water een vloeistof zonder specifieke kleur en geur. (bron: Wikipedia, de vrije encyclopedie (NL))

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
verzameling van minerale en/of organische materialen die handmatig in water kunnen worden gescheiden (bron: Geotechnisch onderzoek en beproeving - Identificatie en classificatie van grond - Deel 1: Identificatie en beschrijving (incl. Nederlandse bijlage:2019))

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Massa stilstaand landoppervlaktewater. (bron: Aquo Thesaurus, code: Id-f6489a6f-aa96-4079-aaf1-5b1e8f73e908)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
<objecttype> Beschrijving van de generieke kenmerken waarover een object dient te beschikken om te worden geclassificeerd als instantie van een specifiek objecttype. (bron: Opstellen van een objectenboom)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
de grootste afmeting van een object (bron: Aquo Thesaurus, code: Id-6e5dd825-ad14-4d97-a80b-79dd5321d159)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
eenheid van lengte, die volgt uit de vaste numerieke waarde van de snelheid van het licht in vacuüm c, die is vastgesteld op 299 792 458, uitgedrukt in m•s-1, waarbij de seconde volgt uit de cesiumfrequentie; (bron: Meeteenhedenbesluit 2006)

Alternatieve definitie(s)

Civiel-bouwkundige constructie voor het dragen van verkeersinformatiepanelen en/of –beseining.
RWS verstaat onder Verkeerskundige draagconstructie specifiek portalen (signalering, combi of DRIP), uithouders en ophangconstructies.
Zie ook specificatie in WWRWS #5706

Voorkeursdefinitie:
(in relatie tot WKS en/of MTM-2): WKS (vroeger: MTM-2) systeem langs de weg dat op basis van opdrachten van externe systemen en de lokale verkeerssituatie de bestuurders van passerende voertuigen door middel van beeldsignalen op vaste locaties informeert, waarschuwt, geleidt en stuurt. Bijvoorbeeld:

- waarschuwt signalering weggebruikers indien zij een file of incident (langzaamrijdend verkeer) naderen;

- kan signalering in opdracht van de Verkeerscentrale rijstroken aan het verkeer onttrekken (afkruisen);

- kan signalering in opdracht van de Verkeerscentrale een beperking of verhoging van de maximaal toegestane snelheid instellen;

- kan signalering in opdracht van de Verkeerscentrale spitsstroken openen en sluiten;

- waarschuwt signalering in opdracht van lokale systemen, bijvoorbeeld bij tunnelsluiting of brugopening.

Definitie afgeleid uit "Wegkantsysteem voor Signaleren en Monitoren (Systeem Specificatie, SSS). (bron: Stelsel RWS Basisspecificaties)

Alternatieve definitie(s)

Voorkeursdefinitie:
Document met daarin de verzameling geordende eisen en beschrijving van de beschikbare oplossingsruimte dan wel de gekozen oplossing met de oplossingsmarge die geldt voor een systeem (product of dienst). (bron: Leidraad voor Systems Engineering (SE) in de GWW sector)

Alternatieve definitie(s)

Civiel-bouwkundige constructie

Voorkeursdefinitie:
Civiel-bouwkundige constructie die onderdeel is van een weg bij kruising met een andere weg, spoorweg, waterweg of een terreinverdieping. (bron: Nomenclatuur van weg en verkeer)

Alternatieve definitie(s)